//

Karin Peter erhält den Saarlouiser „Michel-Tonton-Preis“

Was ist der „Michel-Tonton-Preis“?

Saarlouiser Rundschau vom 29.07.2017“
Saarlouiser Rundschau vom 29.07.2017

Alljähr­lich im Som­mer fei­ert man in Saar­louis ei­nes der größten Stadt­fes­te im Saar­land – das „Saar­loui­ser Alt­stadt­fest“. Bei sei­ner Eröff­nung wird ein tra­di­ti­ons­rei­cher Kul­tur­preis ver­lie­hen, nämlich der „Mi­chel-Ton­ton-Preis“, be­nannt nach dem Saar­loui­ser Erzlügner „Mi­chel Ton­ton“.

Die­se „Ton­ton“-Fi­gur geht zurück auf An­ek­do­ten An­fang des 19. Jahr­hun­derts, die in Saar­louis erzählt wur­den. Dr. Ni­ko­laus Fox, der die Mund­art­ge­schich­ten des Erzlügners „Mi­chel Ton­ton“ be­ar­bei­te­te und 1934 in ei­nem Büchlein veröffent­lich­te, schreibt u. a. in sei­nem Vor­wort: „… In Saar­louis gab es in und nach der na­po­leo­ni­schen Zeit Sol­da­ten al­ler Waf­fen­gat­tun­gen, die an den großen Feldzügen teil­ge­nom­men hat­ten.“ Man­che sei­en dar­un­ter ge­we­sen, so ver­merkt er wei­ter, „… die sich der op­fer­vol­len Ta­ten rühm­ten, die an­de­re voll­brach­ten.“ Edith Braun ver­schrif­te­te die Tex­te neu und übert­rug sie ins Hoch­deut­sche. Im Nach­wort zu ih­rem Buch „Ton­ton der Erzlügner“, das sie im Jahr 2000 her­aus­gab, schreibt sie: „Die Lügen­ge­schich­ten des ‚Mi­chel Ton­ton‘ aus der Sup­pen­gas­se in Saar­louis gehören zwei­felsoh­ne zu den Per­len saarländi­scher Mund­art­li­te­ra­tur.“

Zu Preisträgern gekürt wer­den Persönlich­kei­ten aus Po­li­tik, Wirt­schaft, Sport und Kul­tur, die sich in be­son­de­rem Maße um die Saar­loui­ser Alt­stadt bemüht und, wie es wei­ter heißt, um die Ton­ton’sche Kunst an her­aus­ra­gen­der Stel­le ver­dient ge­macht ha­ben. Gewählt wird der neue Preisträger vom Gre­mi­um der Ehe­ma­li­gen. „Mi­chel- Ton­ton“ gilt als ein Lügner, der so in­ten­siv lügt, dass manch ei­ner glaubt, er ha­be sich so­gar selbst er­fun­den. Der neu gewähl­te Preisträger muss die­se Ton­ton’schen Fähig­kei­ten in sei­ner An­tritts­re­de bei der Prei­ver­lei­hung nach­wei­sen. Der je­wei­li­ge Vor­jah­res­preisträger hält die Lau­da­tio.

Bis­he­ri­ge Preisträger seit 1978 wa­ren u.a.: Os­kar La­fon­taine, Al­fred Gul­den, Die­ter Grusch­ke, Fried­helm Fied­ler, Rein­hard Klimmt, Fritz Raff, Pe­ter Alt­mei­er, Hei­ko Maas, Tho­mas Kleist und 2015 als ers­te Frau über­haupt un­se­re Mi­nis­ter­präsi­den­tin An­ne­gret Kramp-Kar­ren­bau­er.

Rede von Karin Peter

(Ge­hal­ten am 28.7. 2017 an­läss­lich der „Mi­chel-Ton­ton“- Preis­ver­lei­hung in Saar­louis)

Audiodatei anhören – 5291 kB

Sal­li, ónn e schee­ner gud­der Bòòswa all médde­nan­ner! Villmòòls merßi aan al­le­gaar, die wó draa Schóld sénn, äss eich haut Òòwend de­er Mi­chel-Tòòntò-Preis kri­en! Dier wääre vóschdehn, äss de­er Preis fó meich ep­pes ganz Ex­qui­sit­tes éss! Hie én de Énne­sch­datt sénn eich ge­boor ónn óff­ge­wax, ónn aau­ser­de­em hod­deich hie meh wie väärzich Jòhr mei Schoo­lerkénner ónner de Fit­ti­che.

Wie der Hans Jörg voor e paar Wo­chen aa­ge­ru­uf hott, fó mer se saan, se hädde meich aus­ge­suucht, dò sénn eich mò de­re­erscht ball én t Lääd ge­fall. Ää Gléck, äss eich ge­huckt hann! Wie eich dann nommò bei mer wòòr, dòò hann eich „jòò!“ ge­saat aw­wer nu­ur, wann eich aach Platt schwätzen daarf. „Gaar kää Próbleem!“, saat dòò der Hans Jörg. „Dò ham­mer der Ku­ni Both, de­er éss bei all Schbròòchen foor de Sim­mul­taan­iw­wer­traa­ghóng zu­uschdän­nich. Deer macht dat émmer klas­se!“ Aw­wer, wie eich ge­sinn, kää Verlòss! Wie t aus­ge­sitt, klappt dat haut Òòwend nét. Eich hof­fe nu­ur, aach Dier Free­me kan­ne meich vóschdehn!

Jee­de­falls hann eich mer nòò de­er Aan­ru­uf só mei Ge­dan­ke ge­mach, ónn dò éss mer dann én der Kopp kómm, wat mei Good, et Lie­se­lot­te, de Schwe­sch­der vaa mei Mam­ma, mòòl aa mer ge­saat hott: „Ka­rin“, hod­det ge­saat, „de géffscht noch ep­pes,“ ónn dann hod­det ku­urz Paus ge­mach, Lóft gehóll ó ge­monnt: „ó wann de verréckt géffscht!“
Ó jétzer dat lòò haut Òòwend!

Bei óns derhämm, dò hod­det doch émmer gehääsch fó soo e Dómm­brad­de­ler: „Geh mer doch foort mét de­er Tòòntò lòò!“ Ó wie eich dòò én t In­ter­net ge­lees hann, weer al­les schón de­er Preis kriet hott! Mei lie­wer Herr Ge­sang­ver­ein, wad­de Prómmi­nenz! Sóllen die all schó soo vill ge­loo hann? Dò sémmer jò ball de Trónke­nel­len aus­gang! Ó jet­zer sóll eich draa sénn?! Wääsen Dier, wat dòò mei Oo­ma Kätta ge­saat hätt, só e rich­dich alt Saar­luiersch? „Heer mer óff!“, hätt die ge­saat, „bei die Hott­woll­jee, dòò ham­mier kään Aan­tré!“ Jòò, mei Bru­u­der, der Die­ter Grusch­ke, mét Leif ó Seel e Saar­luier, hott jò aach mòòl der Mi­chel-Tòòntò-Preis kriet, aw­wer mer móss da­bei sann, de­er wòòr jò aach e Po­li­tik­ker!

Iw­wri­jjens, wó eich graad vaa mei Saar­luier Fam­mill schwätzen, mei Uur-uur-uur-Graampäär, der Pier­re Aan­to­i­ne Bour­cier, ge­boor e Frank­reich, wòòr jò Sol­dat én t 76. Réjji­ment. Ónn de­er wòòr dann hie é Saar­lui hänke ge­blief. Et hott émmer gehäsch, er wäär gutt kommänné ge­wee mét der Mi­chel Tòòntò. Eich wéll jò jétzer nét lie­nen, aw­wer et kénnt aach noch gudd ó gäär sénn, äss der Tòòntò sóggaar mét mei Bòòpap­pa Bour­cier én de Fam­mill wòòr. Weer wääß?

Fó nommò óff de­er Preis seréck se kómmen: Dò hann eich mer schó só mei Ge­dan­ke ge­mach, wat hann eich da nu­ur aus­ge­fress? Soo vill lie­nen eich doch jétzer aach nét. Wie sénn dann die dò dróff kómm, fó meich aus­se­suu­chen? Gutt, zu­ugénn, é mei Vózehl­cher éss nét émmer al­les só pa­siert, wie t lòò schdeht. E bésselché dòòder­vaan hann eich erfónn. Aw­wer saan emò sel­wer: Nu­ur de Wòhrhätt, dat wäär doch aan de Leit wómi­jje­lich vill se lang­wei­lich. Ónn aau­ser­de­em géff­det jò aach vill Wòhrhätten, wó kääner Minsch wirk­lich glaa­we wéll. Aw­wer eich schwee­ren, et mehscht, wat eich aan de Leit schó so vózehlt hann, dat éss wirk­lich wòhr. Ónn eerscht recht, wann t dann noch én de Zeidóng schdeht! Dòò móset doch wòhr sénn! Od­der?!

Aw­wer de­er gutt alt Tòòntò, der Äärz­li­e­nert, de­er hott aach vill Wòhres ge­saat. Hóllen nu­ur mòòl, wad­der iw­wer óns gutt Saar­luier Schbròòch ge­saat hott, wie er vaan der Néckel Bättar ge­fròòt génn éss, foor wat eer só gutt Rus­sich schwätze kénnt. Ó wat der Tòòntò dòòmòòls aa sei Freind ge­saat hott, dat sóllen Dier mò graad hee­ren:

„Néckel, wenn de wéllscht, dat dei Kénner leicht ó gemällich al­ler­hand freem Schbròòche leh­ren, dann sorch see­erscht der­foor, dat se rich­dich ó se­gutz ihr Saar­luier Deitsch leh­ren. … Guck, eich ha fra­seesch, preißich, schbaa­nich, bei­rich, ber­li­nich ó rus­sich schwätze ge­lehrt ónn ha fónn, dat óns Saar­luier DeitSchbròòchen óff de Welt éss. Wat éss dann et Rus­sich? Foor óns Saar­luier éss dat e Kläänichkätt; mer sétzt ääfach aa jeed Saar­luier Wort só klää Wärter­cher wie „ow­witsch“, „aw­witsch“ od­der „in­ski“, „af­ski“, „it­zi“, „pit­zi“, „wit­zi“, ónn dann hasch­de et bescht Rus­sich vaan de Welt. En Aus­nahm éss dat Wort „Grómper“; dat hääscht óff Rus­sich „Kar­tof­fel“. Aw­wer sónscht éss al­les ganz ääfach; zum Beisch­bill: Hierléwitsch, der Hierlé (Maikäfer), Kul­lang­ski, de Kul­lang, Bud­di­netsch­ka, de Bud­di­netsch („bout du nez“ Na­sen­spit­ze – Wie hann die alt Saar­luier noch gesóng? „Eich schlaan der óff de Bud­di­netsch, dann éss se soo bräät wie e Kwetsch) „Wat soo e gutt Erklääróng doch wäärt éss“, saat der Néckel; „jétzónner hann eich doch mòòl e Be­gréff vaan ónser Saar­luier Schbròòch!“ Ónn eich hof­fen, Dier aach!

Eich hott mer jò soo vill Ge­dan­ke ge­mach, ob aach die Free­men haut Òòwend meich gutt vóschdehn, aw­wer dat wat Dier ee­wen vaan der Tòòntò ge­heert hann, nämm­lich dat de Saar­luier Schbròòch de Wu­ur­zel vaan all Schbròòchen óff de Welt éss, dat hat mich nommò be­ruicht. Dòò li­ent der Tòòntò nét, wam­mer sich mò so rich­dich iw­wer­leet, wie ónser Schbròòch hie én de Énne­sch­datt ent­sch­dann éss!

Dò hann se all ihr aai­je Schbròòch métbraat én die läär Schdatt: Dere­erscht emòòl all die, wó hie de Sch­datt ge­baut hann, de Hand­wer­ker vaan iw­wer­all häär, de fra­seesch Sol­da­ten, wó é Saar­lui hänke ge­blief sénn, de Engländer, wó lòò é Ge­fan­ge­schaft wòòren, de Wal­ler­fan­ger, wó ge­zwóng gé sé foor ómse­ziehn, aach de Dienschtmädd­cher aus de Ääfel od­der vaa sónscht wó häär, ónn all die, wó aus de näägscht Kant od­der vaa wei­der wech én de Sch­datt se du­un hod­den, ónn dann nad­dier­lich aach noch de Preißen.

Ón dò éset doch nét vówónner­lich, äss mer én ónser Alt­saar­luier Schbròòche fénd. Só e rich­di­jjer Schmelz­di­jjel! Ónn dòò wäär t doch nét meh wie recht, wann ónser Schbròòch gääf génn.

Et wäär mò in­tré­sant dat al­les grénd­lich se ónner­suu­chen! Allé da mét Fid­dutz, Dier Jóngen, ma­chen Dier Auch mòòl draan, só lang soo ep­pes iw­wer­haupt noch mi­jje­lich éss!!

Villmòòls merßi foor Au­er Zuu­hee­ren! – Noch e schee­ner Òòwend all médde­nan­ner hie én ónser gemällich Alt­sch­datt –

Ónn hal­len Auch all kur­rasch!