Hausaufgabentexte

15.09.2018

dehemm – dähääm – daheim


Karin Klee
Karin Klee

iwwervoll

iwwervoll
de Tasch
dä Schrank
et Zemmer

iwwervoll
die Tas
dat Glas
die Nas

et fählt a
so gudd wie
neischt

nur a Loft
a Licht
a Zeit

a Gäld
a Idee-e
a Verstand

iwwervoll
die ville Tasche
die ville Leäwe
die vill ze ville Leäwe

ze mikrisch
ze wenig
ze klään
der ääne Planet

dähääm

Karin Klee


Gérard Carau
Gérard Carau

Heimat 1: Am Bildchen1 ónn annerschdwo

Endlich aakómm
mét wéhen Féiß.
A jeder Stazion halt gemach,
wie et sich geheert,
a jeder Stazion gebäät,
dadder óffheert,
der Schmerz.

Ausgerout én Marias Schooß.
Danke scheen gesaat
fer dat Dach iwwerm Kopp,
fer der Kérzelichter ihr Wärmt,
fer all die fromm Spréch
rónneróm.

Der Réckwäsch schó leichter.
De väärzehn Stazionen redur
fascht käämeh Pein,
fascht käämeh Schmerz.
Maria hat gehólf. 

De Dach danò
woaren se nommoh dò,
all Pein ónn all Schmerzen
ónn all die fromm Spréch.

Sóllt ich et näkscht Mò nét besser
zur häälijen Odilie nò Oppen,
zum häälijen Wendel nò Féckingen
odder doch léiwer gleich näwendraan
zum häälijen Adolf2 én de Erlkönig3
pilgern?
Villeicht helfen die nòhallijer.

  1. Marienverehrungsstätte im Beckinger Bauernwald
  2. A.H.
  3. West­wall­bun­ker in Beckin­gen mit goe­the­schem An­klang, er­höht an­sch­ließend an mein Grund­stück. Zum 1. Sep­tem­ber (Kriegs­be­ginn vor 29 Jah­ren) fand dort ein zünf­ti­ges Bun­ker­fest statt.

Heimat 2: Mariä Himmelfahrt 2018

E Muslima
ónner ihrem schwaarzen Koppduch
hénner der Kass ém Supermaat
wénscht mer, 
wie ich mei Sachen égeraumt
ónn bezahlt hann,
noch e scheenen Feierdach.
Ich stutzen. 
Wat fer e Feierdach?

Ach so! Mer hann jò moor de 15. Auguschd!
Awwer wer von uus
denkt dann noch an so eppes!
Éss doch kää Konsumfeschd,
woar et nie geween,
brauch ma doch aach nét ze eschdamieren …

Danke, Muslima Onbekannd,
hénner der Kass
ónnerm schwaarzen Koppduch,
datt de uus erénnert haschd!

Gérard Carau


Johannes Kühn
Johannes Kühn

Dähäm

Dähäm senn ess alles
for e alde Mann, aach, wenn ett annerschdwo
Freijbier gefft aus em Glas, e Kannmett Proschd o Gleckwunschruf.
Dähäm schmackt aach Wasser gudd,
dähäm hatt mä aach rouhisch Blutt.

Dähäm kennt mä aach besser
die große Leijt,
dähäm senn aach die Schdroße
nägsschd onn nett weijt,
de kennschd se, onn de mahnschd se,
dähäm wett nett deij Wesse all,
kä Wahnsinn o kä lärer Schall.

Eisch hann noch Freunde, on eisch sen
mett däne gudd bekannt,
meij Schdoul schdemmt, o meij Bett schdemmt,
ett ganze Land.
Die Bloume an de Heijser kenne ich aach,
ich wollt ett gäf ewig heij for meijsch Morri o Daach.

Johannes Kühn


Relinde Niederländer
Relinde Niederländer

Mei Heimat iss

Mei Heimat iss, dort wo die Mensche
nett schdumm an meer voriwwergehn,
wo se ma wingge, mich begrieße,
unn was ich saan, sofort veschdehn..

Dort wo ich nett, um was se gelle,
mich hochdeit(sch)lich bemiehe muss,
weil dort die Leit noch Mundart schwäddse,
egal mit welchem Schulabschluss.

Wo hie unn doo zum Schbuure suuche
ich gäär mool uff de Friedhof gehn,
unn dann die Name uff de Grabschdeen
vor meinem Au Gesichder krien.

Mei Heimat iss, wo ich geduuzt wärr,
wo ich noch alde Freinde hann,
vor allem, wo ma zu ma saat:
„Scheen dich se siehn, wie geht da’s dann?“

Derflichi Welt

E Kind aus’em Dorf …
Die Leit gekennt,
gewisst, wer Hinggele hat unn Kieh.
Beim Bauer die Milch gehol,
Schmalzbroode gess,
aam geween,
unn trotzdem war’s scheen
irgendwie.

E Kind aus’em Dorf …
Reiwerschanndaam geschbielt
unn Vellgerball,
vefallene Knie,
geschdriggde Schdrimp,
de Ranze geerbt,
fa Rollschuh kenn Geld,
unn trotzdem die Welt
irgendwie.

Als Kind aus’em Dorf
es Lääwe gesucht.
Die Zeit iss gerennt,
hat Fäde geschbonn
unn Weiche geschdellt
in Dur unn in Moll.
Denk gääre serigg 
ans kleene Gligg,
mei deflichi Welt.

Relinde Niederländer


Helga Schneider
Helga Schneider

Dehääm

Dehääm
mään ich,
weer dort,
wo ich,
wann mei Herd
mitte iwwerm Backe 
nimmi dut,
ääfach froo kann,
ob mer ääns
mei Quetschekuche
fertischbackt.

Helga Schneider


Jean Louis Kieffer
Jean Louis Kieffer

Ohne Häm

Un eich waarten émmer noch.
Un hoffen,
De Dier geht of …
De käämscht rén …
De wäärscht dahäm.

Ich horschen ém leeren Haus
Dein Otem, dein Schrétt
Un suche dein Bléck.

Dein Hämlichkäät
Dahäm …

De béscht ne meh do!
Un ich waarten doch.
Ich sén allän
Dahäm
Un dau ém Loch.

Allän ohne deich
Ohne deich és neischt
Ohne deich
Allän
Ohne Häm
Eich
            
Allän.

Stadt owens

Ich erkenne dich nur owens
Aan de Brécken von der Musel
Dein Haiser feschtgenujhelt
Ronderem deinen Kérchen

Ich erkenne dein Gassen
Hénner de Mauern verstoppt
Sonnengehl un rout gefärwt
Dein Brummen un  Summen
Et Péschpern
Duerch de Stroossen
Et Rutschen von deiner Sprooch

Ich erkenne én der Naat
Et Flimmern von de Lichtern
Groo dein Ängschten
Von den Gespenschern
Dabaussem
Èn der Naat

Un òf der Spéts von der Kathédral
Huckt der Mond
Un guckt ronner

Zédder’ dich zesamen
Stadt
Un haal dich warem
Èn der groo Naat.

Jean Louis Kieffer


Harald Ley
Harald Ley

Heimat?

„Heimat“, géfft et dat énn user Spròòch?
Sénn mir „heimatlos“? De „Heimat“ loss?
„Dahemm“ géfft et énn meiner Spròòch.
Off meiner Kaart hann eich geschréif:
„Mein Spròòch éss mein Dahemm“
Dòò leewen mein Seel onn mein Héerz.

Wat éss dann mét „Gehääschnis“?
Haut hann se dat doch allengäer.
Dat scheen Wort, iwwerstrapazéirt,
nau énn Moden komm, bei jedem,
däer wo mennt, er kennt séch aus,
er kénnt et schwätzen, user Platt.

Verròòt, verkaaf hat er et längscht.
Wat hääscht dann lòò „Gehääschnis“?
„Mein Spròòch éss mein Dahemm“
Die loss eich mer nét hollen, niemòls
Nét von Fransosen, nét von Deitschen.
Mein Spròòch éss mein Seel onn mein Héerz.

Verròòt, verkaaf hann die et längscht,
wo’t némeh schwätzen, user Platt.
Us Spròòch, wo de Grenz nét kennt,
die se gezòh hann, méttendrénn,
métten duerch user „Dahemm“,
métten duerch mein Seel onn mein Héerz.

Hemmweh

Der Oowen lòò hénnen émm Ecken éss aan
onn wäärmt mer de Féiß.
Der franseesch Kaffee réicht durch de Zémmern
onn kriwwelt mer énn der Nas.
De Zigar dämpt vonn der Deck zeréck
onn hillt mer de Òòdem.
De Katzen hucken mer off’m Gäären
onn häämeln mer’t Herz.

Onn dann machen eich de Aauen zou
onn kréin véihmässich Verlangern nòh fréjer.
Nòh der Zeit, wo eich kään Huddel hott,
énn der Kich vonn meiner Omma.

(aus „Bont onn gròò, et Leewen“)

Dahemm

Bei Oppa onn Omma derf ich bleiwen, iwwer Naht,
émm großen Bett émm kalten Zémmer  schlòòfen.
Mét der Wäärmflasch onnerm  schwäeren Plümmoh
trääm ich mer de scheenschden, wäärmschden Sommer,
wo de Eijsbloumen am Fenschder séch bont färwen.

Méttendrénn émm Nahtgebet fällen mer de Aauen zou. 
De Bloutwirscht, de Lewwerwirscht, de Gròòwirscht,
wo aan ääner Stang zwéschen zweij Stéihl hänken,
réijchen omm de Wett, for mer énn der Naas se kriwweln
onn émm Schlaraffenland génn ich off äämòl wach.

De Sonn scheint hell, ich leijn off der Wies onner Bääm.
Iwwer mir bampeln Schinken onn Wirscht énn de Äscht,
de Loft réijcht onn schmackt nòh hémmléchem Essen.
Satt onn sefridden, mein Hänn iwwerm vollen Panz,
bénn eich mer gewéss: Et Paradéis éss mein Dahemm.

(aus: „Saarluier Kalenner 2019“)

Harald Ley


Georg Fox
Georg Fox

Allään

Im Neschd geblieb,
niggs heere vun der Weld
niggs siehn vun de Leit:
Nuur fier sisch gelääbd
unn gedòòn,
woo ääm de Sinn
nò schdehd.

Wer immer nuur 
dehemm iss,
iss aach 
gans scheen 
allään.

Bei sisch dehemm

Wer wääs, woorer iss,
kann sinn, woorer will!

Gefiehlde Demberadduur

Dehemm iss 
meischdens dòò,
woos allewei 
e bissje
wärmer iss 
wie annerschdwoo!

Dehemm unn weg!

Dehemm geblieb 
iss besser 
als wie weg gefahr.
Gefahr iss schlimmer
als dehemm se sinn.
Sinn muss sinn 
in allem
was mer duhd,
aach wann mer 
wegfahrd schdadd 
dehemm se sinn
in seiner Buud.

Dehemm midde Schlabbe

Am beschde reimd dehemm
sisch uff die Flemm!
Das fluddschd graad so
wie Babbe unn die Schlabbe.

Unn sinn verreimd 
die Schlabbe 
vunnem Babbe, 
dann gridd de Babbe, 
ehrer dass die Schlabbe 
sinn gefunn,
die Flemm dehemm, 
weil die sisch nidd 
uff Schlabbe reimd
unn nidd mid Flabbe
iss verbunn.

So dreibds die Flemm 
gans doll 
mimm Babbe 
seine Schlabbe,
unn jeeder wääs,
die Flemm dehemm
hadd unser Babbe
nuur im Nagge
unn am Bagge
weesche Schlabbe.

Georg Fox


Gisela Bell
Gisela Bell

Dehemm

bin isch in mir –
gligglisch un zefriede –
un gudd uffgehob 
bin isch bei Dir.

Du bischd wie Heimad fa misch,
mei Dach iwwam Kobb,
mei Windagade un mei Summahud,
mei Räänschirm, Blidsableida,
un mei Blumewies.
Do kann isch Wurzle schlaahn,
do blieh isch uff
un wachse iwwa misch enaus.

Mid Dir
laaf isch bei Wind un Wedda,
wenn's sin muss barfuß,
iwwa Berje un dursch Täla
un bin, wo imma isch aach bin,
selbschd unnawäächs

dehemm.

Heimad

finschd de nid dord
un finschd de nid hie,
wenn de se
in da selbschd nid finschd,
finschd de se nie.

Iwwarall

war ra dehemm
nur dehemm,
do war a nie.

Jedsd is a hemmgang
fa imma 
un kenna vamissd ne.

Gisela Bell


Peter Eckert
Peter Eckert

dehämm

Wo isch dehämm bin, waa de Himmel rod
vum spidze Sinderstaab1 aus Hiddeschorschde.
De Newwel in de Stròòse an dá Saa 
had schwär vun Gase in dá Lung gebrennd.
Wo isch dehämm bin, waa kaum noch e Stään
u’m annre. In de doode Haisertrimmer
had de Holunder Jòhr um Jòhr geblihd,
unn Spadze hann zu Dausende gezerschd.

Wo isch dehämm bin, hann die Wergssirene
gejauld, unn dann waa’s an de Dore schwazz
vun Mensche, wo jedz hämm sinn vun dá Schischd, 
mid miidem Schridd se Fuus de längschde Wää.
Wo isch dehämm bin, waa die Wohnung eng
unn vill Leid aam unn die Familje groos. 
Unn Kinner noch unn noch hann draus gespield
bei Sunn unn Rään unn Wind unn Eis unn Schnee.

Wo isch dehämm bin, waa de Summer waam.
Die Herbschdlufd had gewiwweld unn gewawweld
vun Schwalwe, wo nòò Siide ziehje wollde.
Die Birnbääm voll zum Klaue – Birn an Birn.
Wo isch dehämm bin, had’s noch Winder genn
unn Schnee zum Schliddefahre wuchelang,
zum Schneemannbaue unn zur Schneeballschlachd.
Unn jedes Frihjòhr waa die Hoffnung nei.

Wo isch dehämm bin, bleibd die Zeid nidd stehn.
’s gebbd sadd se esse, nimmand muss váhungre.
’s muss nimmand kald hann, unn wer fleisisch is
unn had vill Gligg, kann’s ach zu ebbes bringe.
Wo isch dehämm bin, is die Weld wie nei, 
dòò dudd má nidd so am Vágangne hänge.
Is was kabudd, dann schmeisd má’s dabber weg
Gäär baud má uff, noch liewer reisd má ab. 

Wo isch dehämm bin, koschd’s känn Schulgeld meh,
sinn Kinner raa im Haus unn uff de Stròòse,
muss känner meh se Fuus zum Schaffe gehn, 
kaum noch e Schorschde raachd wie sellemols.
Wo isch dehämm bin, dääd má jòò gäär bleiwe,
gäb’s Aawed nur genuch forr junge Leid.
’s ziehd furd, was forr mei Ländsche Zukunfd wär,
de Schwalwe nòò bei Bayre unn bei Schwòwe.

Wo isch dehämm bin, gebbd’s noch Bäsch unn Wiese,
sogaa die Wälder sinn noch nidd gestorb,
blihd Läwe immer noch, selbschd in Ruine,
sogaa paa Spadze halle’s bei uns aus.
Wo isch dehämm bin, heerd má ach noch Lache,
unn falld’s mòò schwär, dann kidzeld má sisch selbschd.
Die Hoffnung had zwaa immer gudd se schaffe, 
unn trodzdemm gebbd’s noch Leid, die hann sisch gäär.

Wo isch dehämm bin, solld das bloos e Bild sinn?
In mir gemòòld vum Läwe Jòhr um Jòhr?
Mòòl nur schwazz-weis, villeischd ach grau in grau 
unn dann so bund, wie in die Faab geburzeld? 
Wo isch dehämm bin, kann isch selbschd bloos ahne.
Was is schunn Wòhrhääd unn was nur geträämd!
Unn solld isch mansches bissje rosisch siehn:
Gönn dá Erinnrung doch ihr rode Bagge! 

Wo isch dehämm bin, aangewachs in dir,
mei Land, dòò schlaad mei Herz, was soll isch mache.
Unn waa isch länger furd unn kumme hämm,
fladderd’s selbschd heid im Maache immer noch.
Wo isch dehämm bin, sollsch du weider läwe!
Bisch nidd es Paradies unn trodzdemm scheen.
Mei Bild vun dir, das werd mòò mid mir sterwe;
du, liewes Ländsche, sollschd nidd unnergehn.

  1. Sinterstaub ist Staub aus der Sinteranlage der Eisenhütte.

Wo?

Dehämm? 
Wo ist das, mei Dehämm?
Is das, grad jedz? Waa’s mòò? 
Odder kummd’s noch?
Villeischd alles sesamme?
Mòò so, mòò so?

Dòò stehn isch, hugge, leie.
Wääs nidd wie.
Reiwe má die Aue, 
Gugge um misch, gugge serigg
odder in e Zukunfd.

Begreife, dòò is, dòò waa …

forr misch – 
  e Zeid,
    wo Friede waa,
      hie,
unn umso meh
Unfriede sunschdwo,
 
forr misch – 
  e Zeid,
    wo Grense geburzeld sinn,
      hie,
zwische Länder, in vill Käbb,
villeischd ach in mansche Herze,
 
forr misch – 
  e Zeid
    ohne Hunger
      hie,
unn mid nur ab unn zu me Hauch
Angschd vòr mòrje.
 
Ännfach so,
ohne dass isch má’s vádiend hann
odder ach nur hädd kinne vádiene.
 
Kann mir jemand saan, 
wer isch bin? Unn was?
Wo …
  Wo isch härkumme? 
  Wo isch hinngeheere? 
 
Middedrin?
Denäwe? Näwehär?
Dezwische?
 
Wo mei Eldere härkumme? 
Wo isch gebòr bin? 
Wo isch uffgewachs bin? 
Wo mei Bub uffgewachs is? 
 
Wo die Leid  
so schwädze wie isch? 
  Wo die Leid  
  so dengge wie isch? 
Wo die Leid  
vástehn, was isch mache? 
  Wo’s de Leid  
  so gehd wie mir? 
Wo die Leid  
misch läwe losse? 
 
Odder is dehämm unser gans Weld, 
das Staubkärnsche im All?
Geheerd se ach mir? Wenn ach
nadiirlisch nid mir allään?!

Is dehämm das scheene Land
  ringserum, 
villeischd sogaa ohne Riggsischd 
uff Grense,
  sischdbare unn unsischdbare? –
uff Staade? –
uff Spròòche?

Muss noch jemand 
Angschd hann,
derf noch jemand 
uff misch runnergugge,
wenn isch saan: 
Hie will isch dehämm sinn dirfe.
 Hie bin isch dehämm!

Unn wenn:
Geheerd má dann wenischens 
die Lufd,
die isch noch òòdme kann,
unn das Wasser,
das isch tringge,
weil’s in Cattenom 
känn Erdbewe unn Tsunamis gebbd?

Bin isch dehämm 
in meiner Spròòch?
Derf se weiderläwe?

Odder vákummd mei Pladd 
zu rá babbsiiser Schmals-Lachnummer
unn mei deidsch Mudderspròòch
zum pseudo-englische 
Wurmfordsadz vum’me Slang?

Bin isch dehämm in meiner Zeid?
Mei Zeid dehämm in mir?
Geheerd má mei Zeid?
Die vòr má, die hinner má
unn der Auebligg jedz?
 
Geheerd má äänes Daas,
wenischens noch forr zwansisch Jòhr,
der halwe Quadradmeder,
wo se mòò die Äsche inngrawe,
die iwwrischbleiwe vun mir? 

Wir sind nur Gast auf Erden.
  Gaschd? 
    Unn wer bezahld die Zesch?
  Uff dá Erd? 
    Awwer wo?
Wo geheer isch hin? 
 
Ach, es is so vill uff dá Weld
nidd so äänfach, 
wie má kinnd männe dirfe wolle.
Ebbes anneres bewies 
had má noch känn ääner 

Deshalb: 
Isch mache misch klään,
vásuche, bescheide se sinn,
unn saan:
 
Dehämm bin isch:
 
Wo ääs is, meins,  
mei ään unn alles,
wo’s schunn ball fuffzisch Jòhr 
mid má aushalld.
 
Wo der is, 
denne’s ohne uns nidd gäb.  
 
Wo mei Leid sinn, 
die isch im Herz mid má traan. 
 
Wo má zum Gligg 
sesamme e paa Freinde hann. 
 
Unn wenn’s genau so gudd
ach irjendwo kinnd sinn:
in der gans groos Weld. 
 
Scheen, dass es hie is.

Peter Eckert


Marlies Böhm
Marlies Böhm

Riesin

Aus ém kläänen Dorf
hat se en Schdadt gemacht
ón hat noch émmer
alles én da Hand.

Ihr Bréllern räjelt alles,
wann vill ódder weenich Verkehr,
wann de Bussen ón Zich fahren,
wann se Méttach gäss géfft.

Émmer dòò, nie schdéll.
Se grómmelt, se ähnzt,
kreischt manchmòò 
ganz bändalich.

Heiß ón ròschdisch rot
hóllt da Wénnt
ihr faulischen 
Òhdem mét.

Mét dénnen Féngern
weist se dämpend gen Hémmel.
Gròòen Schdaaf gähnt se
aan nass Fénschderscheiwen.

Männer schaffen.
Ét Brellern rouft:
Fréischicht – Méttachschicht – Nahtschicht.
Uus Hétt.

Dahämm

Wei gehn ma hämm, sahscht de,
Wenn de irjendwo óff Besouch béscht
ón de männscht, de wärscht
lang genuch blief.

Wei fahrn ma hämm, sahscht de,
wenn de én de Ferien béscht
ón et éss kää Wédder ódder
et passt da sónscht äppes nét.

Wei fahrn ma hämm, sahscht de,
wenn de sónschtwo wahnscht
ón et éss Allerhäälijen
ódder Weihnachten.

Dahämm, dòò kennscht de dich aus.
Dòò wääscht de,
wo de draan béscht.

Dahämm, dòò kennscht de Leit,
dòò wääscht de, bei wen
de gehen kannscht.

Dahämm, dòò verschdehscht de, wat se schwätzen.
Dòò wääscht de, wie
et gemännt éss.

Dahämm
éss
eewen 
dahämm!

Marlies Böhm