die Bosener Gruppe
Hausaufgabentexte
15.09.2018
dehemm – dähääm – daheim
iwwervoll
iwwervoll de Tasch dä Schrank et Zemmer iwwervoll die Tas dat Glas die Nas et fählt a so gudd wie neischt nur a Loft a Licht a Zeit a Gäld a Idee-e a Verstand iwwervoll die ville Tasche die ville Leäwe die vill ze ville Leäwe ze mikrisch ze wenig ze klään der ääne Planet dähääm
Karin Klee
Heimat 1: Am Bildchen1 ónn annerschdwo
Endlich aakómm mét wéhen Féiß. A jeder Stazion halt gemach, wie et sich geheert, a jeder Stazion gebäät, dadder óffheert, der Schmerz. Ausgerout én Marias Schooß. Danke scheen gesaat fer dat Dach iwwerm Kopp, fer der Kérzelichter ihr Wärmt, fer all die fromm Spréch rónneróm. Der Réckwäsch schó leichter. De väärzehn Stazionen redur fascht käämeh Pein, fascht käämeh Schmerz. Maria hat gehólf. De Dach danò woaren se nommoh dò, all Pein ónn all Schmerzen ónn all die fromm Spréch. Sóllt ich et näkscht Mò nét besser zur häälijen Odilie nò Oppen, zum häälijen Wendel nò Féckingen odder doch léiwer gleich näwendraan zum häälijen Adolf2 én de Erlkönig3 pilgern? Villeicht helfen die nòhallijer.
Heimat 2: Mariä Himmelfahrt 2018
E Muslima ónner ihrem schwaarzen Koppduch hénner der Kass ém Supermaat wénscht mer, wie ich mei Sachen égeraumt ónn bezahlt hann, noch e scheenen Feierdach. Ich stutzen. Wat fer e Feierdach? Ach so! Mer hann jò moor de 15. Auguschd! Awwer wer von uus denkt dann noch an so eppes! Éss doch kää Konsumfeschd, woar et nie geween, brauch ma doch aach nét ze eschdamieren … Danke, Muslima Onbekannd, hénner der Kass ónnerm schwaarzen Koppduch, datt de uus erénnert haschd!
Gérard Carau
Dähäm
Dähäm senn ess alles for e alde Mann, aach, wenn ett annerschdwo Freijbier gefft aus em Glas, e Kannmett Proschd o Gleckwunschruf. Dähäm schmackt aach Wasser gudd, dähäm hatt mä aach rouhisch Blutt. Dähäm kennt mä aach besser die große Leijt, dähäm senn aach die Schdroße nägsschd onn nett weijt, de kennschd se, onn de mahnschd se, dähäm wett nett deij Wesse all, kä Wahnsinn o kä lärer Schall. Eisch hann noch Freunde, on eisch sen mett däne gudd bekannt, meij Schdoul schdemmt, o meij Bett schdemmt, ett ganze Land. Die Bloume an de Heijser kenne ich aach, ich wollt ett gäf ewig heij for meijsch Morri o Daach.
Johannes Kühn
Mei Heimat iss
Mei Heimat iss, dort wo die Mensche nett schdumm an meer voriwwergehn, wo se ma wingge, mich begrieße, unn was ich saan, sofort veschdehn.. Dort wo ich nett, um was se gelle, mich hochdeit(sch)lich bemiehe muss, weil dort die Leit noch Mundart schwäddse, egal mit welchem Schulabschluss. Wo hie unn doo zum Schbuure suuche ich gäär mool uff de Friedhof gehn, unn dann die Name uff de Grabschdeen vor meinem Au Gesichder krien. Mei Heimat iss, wo ich geduuzt wärr, wo ich noch alde Freinde hann, vor allem, wo ma zu ma saat: „Scheen dich se siehn, wie geht da’s dann?“
Derflichi Welt
E Kind aus’em Dorf … Die Leit gekennt, gewisst, wer Hinggele hat unn Kieh. Beim Bauer die Milch gehol, Schmalzbroode gess, aam geween, unn trotzdem war’s scheen irgendwie. E Kind aus’em Dorf … Reiwerschanndaam geschbielt unn Vellgerball, vefallene Knie, geschdriggde Schdrimp, de Ranze geerbt, fa Rollschuh kenn Geld, unn trotzdem die Welt irgendwie. Als Kind aus’em Dorf es Lääwe gesucht. Die Zeit iss gerennt, hat Fäde geschbonn unn Weiche geschdellt in Dur unn in Moll. Denk gääre serigg ans kleene Gligg, mei deflichi Welt.
Relinde Niederländer
Dehääm
Dehääm mään ich, weer dort, wo ich, wann mei Herd mitte iwwerm Backe nimmi dut, ääfach froo kann, ob mer ääns mei Quetschekuche fertischbackt.
Helga Schneider
Ohne Häm
Un eich waarten émmer noch.
Un hoffen,
De Dier geht of …
De käämscht rén …
De wäärscht dahäm.
Ich horschen ém leeren Haus
Dein Otem, dein Schrétt
Un suche dein Bléck.
Dein Hämlichkäät
Dahäm …
De béscht ne meh do!
Un ich waarten doch.
Ich sén allän
Dahäm
Un dau ém Loch.
Allän ohne deich
Ohne deich és neischt
Ohne deich
Allän
Ohne Häm
Eich
Allän.
Stadt owens
Ich erkenne dich nur owens Aan de Brécken von der Musel Dein Haiser feschtgenujhelt Ronderem deinen Kérchen Ich erkenne dein Gassen Hénner de Mauern verstoppt Sonnengehl un rout gefärwt Dein Brummen un Summen Et Péschpern Duerch de Stroossen Et Rutschen von deiner Sprooch Ich erkenne én der Naat Et Flimmern von de Lichtern Groo dein Ängschten Von den Gespenschern Dabaussem Èn der Naat Un òf der Spéts von der Kathédral Huckt der Mond Un guckt ronner Zédder’ dich zesamen Stadt Un haal dich warem Èn der groo Naat.
Jean Louis Kieffer
Heimat?
„Heimat“, géfft et dat énn user Spròòch? Sénn mir „heimatlos“? De „Heimat“ loss? „Dahemm“ géfft et énn meiner Spròòch. Off meiner Kaart hann eich geschréif: „Mein Spròòch éss mein Dahemm“ Dòò leewen mein Seel onn mein Héerz. Wat éss dann mét „Gehääschnis“? Haut hann se dat doch allengäer. Dat scheen Wort, iwwerstrapazéirt, nau énn Moden komm, bei jedem, däer wo mennt, er kennt séch aus, er kénnt et schwätzen, user Platt. Verròòt, verkaaf hat er et längscht. Wat hääscht dann lòò „Gehääschnis“? „Mein Spròòch éss mein Dahemm“ Die loss eich mer nét hollen, niemòls Nét von Fransosen, nét von Deitschen. Mein Spròòch éss mein Seel onn mein Héerz. Verròòt, verkaaf hann die et längscht, wo’t némeh schwätzen, user Platt. Us Spròòch, wo de Grenz nét kennt, die se gezòh hann, méttendrénn, métten duerch user „Dahemm“, métten duerch mein Seel onn mein Héerz.
Hemmweh
Der Oowen lòò hénnen émm Ecken éss aan onn wäärmt mer de Féiß. Der franseesch Kaffee réicht durch de Zémmern onn kriwwelt mer énn der Nas. De Zigar dämpt vonn der Deck zeréck onn hillt mer de Òòdem. De Katzen hucken mer off’m Gäären onn häämeln mer’t Herz. Onn dann machen eich de Aauen zou onn kréin véihmässich Verlangern nòh fréjer. Nòh der Zeit, wo eich kään Huddel hott, énn der Kich vonn meiner Omma.
(aus „Bont onn gròò, et Leewen“)
Dahemm
Bei Oppa onn Omma derf ich bleiwen, iwwer Naht, émm großen Bett émm kalten Zémmer schlòòfen. Mét der Wäärmflasch onnerm schwäeren Plümmoh trääm ich mer de scheenschden, wäärmschden Sommer, wo de Eijsbloumen am Fenschder séch bont färwen. Méttendrénn émm Nahtgebet fällen mer de Aauen zou. De Bloutwirscht, de Lewwerwirscht, de Gròòwirscht, wo aan ääner Stang zwéschen zweij Stéihl hänken, réijchen omm de Wett, for mer énn der Naas se kriwweln onn émm Schlaraffenland génn ich off äämòl wach. De Sonn scheint hell, ich leijn off der Wies onner Bääm. Iwwer mir bampeln Schinken onn Wirscht énn de Äscht, de Loft réijcht onn schmackt nòh hémmléchem Essen. Satt onn sefridden, mein Hänn iwwerm vollen Panz, bénn eich mer gewéss: Et Paradéis éss mein Dahemm.
(aus: „Saarluier Kalenner 2019“)
Harald Ley
Allään
Im Neschd geblieb, niggs heere vun der Weld niggs siehn vun de Leit: Nuur fier sisch gelääbd unn gedòòn, woo ääm de Sinn nò schdehd. Wer immer nuur dehemm iss, iss aach gans scheen allään.
Bei sisch dehemm
Wer wääs, woorer iss, kann sinn, woorer will!
Gefiehlde Demberadduur
Dehemm iss meischdens dòò, woos allewei e bissje wärmer iss wie annerschdwoo!
Dehemm unn weg!
Dehemm geblieb iss besser als wie weg gefahr. Gefahr iss schlimmer als dehemm se sinn. Sinn muss sinn in allem was mer duhd, aach wann mer wegfahrd schdadd dehemm se sinn in seiner Buud.
Dehemm midde Schlabbe
Am beschde reimd dehemm sisch uff die Flemm! Das fluddschd graad so wie Babbe unn die Schlabbe. Unn sinn verreimd die Schlabbe vunnem Babbe, dann gridd de Babbe, ehrer dass die Schlabbe sinn gefunn, die Flemm dehemm, weil die sisch nidd uff Schlabbe reimd unn nidd mid Flabbe iss verbunn. So dreibds die Flemm gans doll mimm Babbe seine Schlabbe, unn jeeder wääs, die Flemm dehemm hadd unser Babbe nuur im Nagge unn am Bagge weesche Schlabbe.
Georg Fox
Dehemm
bin isch in mir – gligglisch un zefriede – un gudd uffgehob bin isch bei Dir. Du bischd wie Heimad fa misch, mei Dach iwwam Kobb, mei Windagade un mei Summahud, mei Räänschirm, Blidsableida, un mei Blumewies. Do kann isch Wurzle schlaahn, do blieh isch uff un wachse iwwa misch enaus. Mid Dir laaf isch bei Wind un Wedda, wenn's sin muss barfuß, iwwa Berje un dursch Täla un bin, wo imma isch aach bin, selbschd unnawäächs dehemm.
Heimad
finschd de nid dord un finschd de nid hie, wenn de se in da selbschd nid finschd, finschd de se nie.
Iwwarall
war ra dehemm nur dehemm, do war a nie. Jedsd is a hemmgang fa imma un kenna vamissd ne.
Gisela Bell
dehämm
Wo isch dehämm bin, waa de Himmel rod vum spidze Sinderstaab1 aus Hiddeschorschde. De Newwel in de Stròòse an dá Saa had schwär vun Gase in dá Lung gebrennd. Wo isch dehämm bin, waa kaum noch e Stään u’m annre. In de doode Haisertrimmer had de Holunder Jòhr um Jòhr geblihd, unn Spadze hann zu Dausende gezerschd. Wo isch dehämm bin, hann die Wergssirene gejauld, unn dann waa’s an de Dore schwazz vun Mensche, wo jedz hämm sinn vun dá Schischd, mid miidem Schridd se Fuus de längschde Wää. Wo isch dehämm bin, waa die Wohnung eng unn vill Leid aam unn die Familje groos. Unn Kinner noch unn noch hann draus gespield bei Sunn unn Rään unn Wind unn Eis unn Schnee. Wo isch dehämm bin, waa de Summer waam. Die Herbschdlufd had gewiwweld unn gewawweld vun Schwalwe, wo nòò Siide ziehje wollde. Die Birnbääm voll zum Klaue – Birn an Birn. Wo isch dehämm bin, had’s noch Winder genn unn Schnee zum Schliddefahre wuchelang, zum Schneemannbaue unn zur Schneeballschlachd. Unn jedes Frihjòhr waa die Hoffnung nei. Wo isch dehämm bin, bleibd die Zeid nidd stehn. ’s gebbd sadd se esse, nimmand muss váhungre. ’s muss nimmand kald hann, unn wer fleisisch is unn had vill Gligg, kann’s ach zu ebbes bringe. Wo isch dehämm bin, is die Weld wie nei, dòò dudd má nidd so am Vágangne hänge. Is was kabudd, dann schmeisd má’s dabber weg Gäär baud má uff, noch liewer reisd má ab. Wo isch dehämm bin, koschd’s känn Schulgeld meh, sinn Kinner raa im Haus unn uff de Stròòse, muss känner meh se Fuus zum Schaffe gehn, kaum noch e Schorschde raachd wie sellemols. Wo isch dehämm bin, dääd má jòò gäär bleiwe, gäb’s Aawed nur genuch forr junge Leid. ’s ziehd furd, was forr mei Ländsche Zukunfd wär, de Schwalwe nòò bei Bayre unn bei Schwòwe. Wo isch dehämm bin, gebbd’s noch Bäsch unn Wiese, sogaa die Wälder sinn noch nidd gestorb, blihd Läwe immer noch, selbschd in Ruine, sogaa paa Spadze halle’s bei uns aus. Wo isch dehämm bin, heerd má ach noch Lache, unn falld’s mòò schwär, dann kidzeld má sisch selbschd. Die Hoffnung had zwaa immer gudd se schaffe, unn trodzdemm gebbd’s noch Leid, die hann sisch gäär. Wo isch dehämm bin, solld das bloos e Bild sinn? In mir gemòòld vum Läwe Jòhr um Jòhr? Mòòl nur schwazz-weis, villeischd ach grau in grau unn dann so bund, wie in die Faab geburzeld? Wo isch dehämm bin, kann isch selbschd bloos ahne. Was is schunn Wòhrhääd unn was nur geträämd! Unn solld isch mansches bissje rosisch siehn: Gönn dá Erinnrung doch ihr rode Bagge! Wo isch dehämm bin, aangewachs in dir, mei Land, dòò schlaad mei Herz, was soll isch mache. Unn waa isch länger furd unn kumme hämm, fladderd’s selbschd heid im Maache immer noch. Wo isch dehämm bin, sollsch du weider läwe! Bisch nidd es Paradies unn trodzdemm scheen. Mei Bild vun dir, das werd mòò mid mir sterwe; du, liewes Ländsche, sollschd nidd unnergehn.
Wo?
Dehämm?
Wo ist das, mei Dehämm?
Is das, grad jedz? Waa’s mòò?
Odder kummd’s noch?
Villeischd alles sesamme?
Mòò so, mòò so?
Dòò stehn isch, hugge, leie.
Wääs nidd wie.
Reiwe má die Aue,
Gugge um misch, gugge serigg
odder in e Zukunfd.
Begreife, dòò is, dòò waa …
forr misch –
e Zeid,
wo Friede waa,
hie,
unn umso meh
Unfriede sunschdwo,
forr misch –
e Zeid,
wo Grense geburzeld sinn,
hie,
zwische Länder, in vill Käbb,
villeischd ach in mansche Herze,
forr misch –
e Zeid
ohne Hunger
hie,
unn mid nur ab unn zu me Hauch
Angschd vòr mòrje.
Ännfach so,
ohne dass isch má’s vádiend hann
odder ach nur hädd kinne vádiene.
Kann mir jemand saan,
wer isch bin? Unn was?
Wo …
Wo isch härkumme?
Wo isch hinngeheere?
Middedrin?
Denäwe? Näwehär?
Dezwische?
Wo mei Eldere härkumme?
Wo isch gebòr bin?
Wo isch uffgewachs bin?
Wo mei Bub uffgewachs is?
Wo die Leid
so schwädze wie isch?
Wo die Leid
so dengge wie isch?
Wo die Leid
vástehn, was isch mache?
Wo’s de Leid
so gehd wie mir?
Wo die Leid
misch läwe losse?
Odder is dehämm unser gans Weld,
das Staubkärnsche im All?
Geheerd se ach mir? Wenn ach
nadiirlisch nid mir allään?!
Is dehämm das scheene Land
ringserum,
villeischd sogaa ohne Riggsischd
uff Grense,
sischdbare unn unsischdbare? –
uff Staade? –
uff Spròòche?
Muss noch jemand
Angschd hann,
derf noch jemand
uff misch runnergugge,
wenn isch saan:
Hie will isch dehämm sinn dirfe.
Hie bin isch dehämm!
Unn wenn:
Geheerd má dann wenischens
die Lufd,
die isch noch òòdme kann,
unn das Wasser,
das isch tringge,
weil’s in Cattenom
känn Erdbewe unn Tsunamis gebbd?
Bin isch dehämm
in meiner Spròòch?
Derf se weiderläwe?
Odder vákummd mei Pladd
zu rá babbsiiser Schmals-Lachnummer
unn mei deidsch Mudderspròòch
zum pseudo-englische
Wurmfordsadz vum’me Slang?
Bin isch dehämm in meiner Zeid?
Mei Zeid dehämm in mir?
Geheerd má mei Zeid?
Die vòr má, die hinner má
unn der Auebligg jedz?
Geheerd má äänes Daas,
wenischens noch forr zwansisch Jòhr,
der halwe Quadradmeder,
wo se mòò die Äsche inngrawe,
die iwwrischbleiwe vun mir?
Wir sind nur Gast auf Erden.
Gaschd?
Unn wer bezahld die Zesch?
Uff dá Erd?
Awwer wo?
Wo geheer isch hin?
Ach, es is so vill uff dá Weld
nidd so äänfach,
wie má kinnd männe dirfe wolle.
Ebbes anneres bewies
had má noch känn ääner
Deshalb:
Isch mache misch klään,
vásuche, bescheide se sinn,
unn saan:
Dehämm bin isch:
Wo ääs is, meins,
mei ään unn alles,
wo’s schunn ball fuffzisch Jòhr
mid má aushalld.
Wo der is,
denne’s ohne uns nidd gäb.
Wo mei Leid sinn,
die isch im Herz mid má traan.
Wo má zum Gligg
sesamme e paa Freinde hann.
Unn wenn’s genau so gudd
ach irjendwo kinnd sinn:
in der gans groos Weld.
Scheen, dass es hie is.
Peter Eckert
Riesin
Aus ém kläänen Dorf hat se en Schdadt gemacht ón hat noch émmer alles én da Hand. Ihr Bréllern räjelt alles, wann vill ódder weenich Verkehr, wann de Bussen ón Zich fahren, wann se Méttach gäss géfft. Émmer dòò, nie schdéll. Se grómmelt, se ähnzt, kreischt manchmòò ganz bändalich. Heiß ón ròschdisch rot hóllt da Wénnt ihr faulischen Òhdem mét. Mét dénnen Féngern weist se dämpend gen Hémmel. Gròòen Schdaaf gähnt se aan nass Fénschderscheiwen. Männer schaffen. Ét Brellern rouft: Fréischicht – Méttachschicht – Nahtschicht. Uus Hétt.
Dahämm
Wei gehn ma hämm, sahscht de, Wenn de irjendwo óff Besouch béscht ón de männscht, de wärscht lang genuch blief. Wei fahrn ma hämm, sahscht de, wenn de én de Ferien béscht ón et éss kää Wédder ódder et passt da sónscht äppes nét. Wei fahrn ma hämm, sahscht de, wenn de sónschtwo wahnscht ón et éss Allerhäälijen ódder Weihnachten. Dahämm, dòò kennscht de dich aus. Dòò wääscht de, wo de draan béscht. Dahämm, dòò kennscht de Leit, dòò wääscht de, bei wen de gehen kannscht. Dahämm, dòò verschdehscht de, wat se schwätzen. Dòò wääscht de, wie et gemännt éss. Dahämm éss eewen dahämm!
Marlies Böhm